Rundveebedrijf en Hoeveslagerij De Vierklaver uit Lokeren levert al jaren biologisch rundsvlees aan de Oost-Vlaamse voedselteams. Het contrast met de intensieve veehouderij kan niet groter zijn: kleinschalig, lokaal en samen met de natuur. Sleutel tot succes? Het juiste runderras én lekker mals gras! Met hun bedrijfsvoering tonen Annelies en Pieter aan dat het perfect mogelijk is om met een beperkt aantal koeien in te zetten op een duurzaam landbouwmodel dat bovendien economische rendabiliteit garandeert. 

Annelies is de boerin en verzorgt de dieren. Pieter is slager, hij versnijdt zelf de runderen en maakt de bereidingen. Naast het leveren aan voedselteams, hebben ze een hoevewinkel en staan ze ook op de boerenmarkten.
Pieter nam het bedrijf jaren geleden over van zijn vader. Zijn vader legde grotendeels de fundamenten en samen met Annelies, verfijnde Pieter de bedrijfsvoering. Enkele jaren geleden besloten ze om  voor het bio label te gaan.

Anders dan de meeste rundveeboeren kweken Annelies en Pieter geen Belgisch wit-blauw runderen, maar zetten ze in op het natuurlijke Blonde Aquitaine runderras. Dit runderras is een heel robuust, natuurlijk ras, afkomstig uit Zuid-Frankrijk en gewoon om op schrale grond te grazen. Het ras bij uitstek voor biologische rundveehouders. Nochtans is de vader van Pieter destijds gestart met Belgisch wit-blauw. 

Annelies: "Begin de jaren 70 zag mijn schoonvader als snel de problemen die gepaard gingen met het kweken van Wit-blauw runderen. De kalveren worden allen geboren via een keizersnede. Dikwijls hebben de kalfjes een zeer gespierde tong, waardoor ze niet zelfstandig kunnen zuigen bij de moeder en met de papfles moeten grootgebracht worden. Bovendien zijn de kalfjes heel ziekte- en diarreegevoelig en krijgen ze al van bij de geboorte antibiotica toegediend. Mijn schoonvader wou op die manier niet boeren. Daarop besliste hij om te beginnen kruisen met het Blonde Aquitaine runderras. Al na 2 generaties zag hij het aantal keizersneden zakken met 75%."

Nu, jaren later, moeten er geen keizersneden meer uitgevoerd worden. Het geboorteproces verloopt natuurlijk, en Annelies schiet enkel te hulp bij kalvingen als er problemen zijn, zoals bij een stuitligging. Anders dan in grote rundveebedrijven, worden de moederdieren niet apart gezet om te kalven maar is dit een kuddegebeuren. Ook de bevruchting verloopt natuurlijk en er wordt dus geen kunstmatige inseminatie toegepast.

“Onze dieren zijn voor het eerst drachtig vanaf hun 3^e levensjaar, wanneer de dieren volledig volgroeid zijn. Kalfjes worden geboren tussen eind april en midden juli en worden gezoogd door hun moeder tot het voorjaar. Doordat de kalfjes ook in de winter moedermelk, krijgen, zijn ze veel resistenter tegen ziektes. Bijkomend voordeel is dat de moederdieren beter in conditie blijven tijdens de wintermaanden.”

Het voederen bij Blonde Aquitaine runderen is weinig intensief. De koeien worden praktisch volledig gevoederd met gras en grasklaver. Af en toe krijgen ze nog een kleine portie toegediend van een biologische krachtvoedermix bestaande uit mineralen, gerst, lucerne en lijnschilfers. Deze krachtvoedermix dient voornamelijk als lokmiddel wanneer de dieren bv. gecontroleerd worden of tijdens de afmestfase. Deze voederwijze staat in schril contrast met de intensieve voedering van Belgisch wit-blauw runderen.

“Enkel met gras, geraak je er niet bij de klassieke dikbillen. Zij hebben maïs en dure krachtvoederpreparaten op basis van soja nodig, om vleesaanzet te bekomen.” 

Bij Annelies en Pieter grazen de runderen van februari tot december op de weiden rond het bedrijf en verder worden ze ook uitgezet in naburig gelegen natuurgebieden. Dit gebeurt in samenspraak met natuurverenigingen waardoor de begrazing gereguleerd wordt.

“Natuurlijke begrazing zorgt voor verschraling van de grond, waardoor er minder gras en dus meer ruimte is voor diverse flora zonder dat de runderen de gronden veel gaan bij bemesten. Soms wordt natuurlijke begrazing ook gebruikt om sommige ruigtes opnieuw weer toegankelijk te maken. Eigenlijk dienen de koeien als natuurlijke, robuuste grasmachines op plaatsen die niet toegankelijk zijn voor machines. Deze synergie tussen veeteeltproductie en natuurbeheer zorgt ervoor dat het te verrechtvaardigen valt dat de dieren op het einde van hun leven als eiwitbron door de mens kunnen benut worden. Daarvoor hoef je geen 5 kg vlees per week te eten, maar als iedereen 1 à 2 keer vlees zou eten per week, kan je eigenlijk veel mensen voeden op een ecologische en duurzame manier.”

In de slagerij wordt enkel vlees van vrouwelijke dieren verkocht , en sedert een aantal jaren ook van ossen (gecastreerde stieren). Als stiertjes op jonge leeftijd worden ‘geost’, dan wordt de hormoonproductie afgeremd en zijn ze veel rustiger, waardoor ze niet in competitie treden met de dekstier en ook rust in de kudde brengen. Bovendien groeien zij uit tot grote dieren en heeft het vlees dezelfde smaak en hetzelfde vetpercentage als het vlees van vrouwelijke dieren. De dieren zijn dan minimum 8 jaar oud, soms zelf 12 à 13 jaar. Ter vergelijking, in de supermarkt vind je enkel vlees afkomstig van jonge mannelijke dieren (24 maand oud) afkomstig van de intensieve veehouderij.

Het bedrijfsmodel van De Vierklaver staat mijlenver van de klassieke rundveebedrijfsvoering:

“Om economisch rendabel te zijn, bestaan klassieke rundveebedrijven gemiddeld uit 200 à 300 koeien. Met onze 64 koeien, runnen wij een economisch rendabel bedrijf. Wij hebben 3 mensen full time in dienst die meehelpen op de boerderij en in de slagerij. Doordat we het bedrijf overgenomen hebben van Pieter zijn vader, hebben wij uiteraard een serieus financieel duwtje in de rug gekregen. Zonder financiële hulp, is het vandaag onmogelijk om nog zo’n bedrijf uit de grond te stampen. Bovendien heb je, om onze dieren te voederen, ook wel wat grasland nodig. Landbouwgronden zijn tegenwoordig heel schaars en duur. Nochtans zorgt dit ervoor dat je als regio op die manier zeker bent van je eigen voedselvoorziening, iets wat mensen vandaag de dag nog veel teweinig beseffen. Omdat alles gemakkelijk verkrijgbaar is, voelen mensen de nood niet dat het heel belangrijk is om als stad in je eigen voedselvoorziening te voorzien. Gronden spelen hier een heel belangrijke rol in. Dat is ook de reden waarom we de zaak tegen het OCMW en Huts hebben aangespannen[1].”

Tot slot heeft Annelies nog een heel specifieke boodschap voor de critici die ervan overtuigd zijn dat enkel de wereld kan gevoed worden via industriële voedselproductie:

“Ik hoef België niet op mijn eentje te voeden als bedrijf. Het gaat er eigenlijk over om clusters te maken. Als ik lokaal kan werken, en dan heb ik het echt op buurt- en dorpniveau, ben ik tevreden. Als er hier in Lokeren dus nog een natuurslagerij zou starten,.. zeker welkom!”